Rijksmonument
Een Rijksmonument is een gebouw, dat om haar nationaal cultuurhistorische waarde door de overheid is aangewezen als beschermd monument. Gebouwen die daaraan voldoen komen op de landelijke monumentenlijst te staan. Behalve gebouwen staan er ook objecten op die lijst. Dat kunnen een sluis, ingangshek en zelfs een begraafplaats zijn.
De lijst Rijksmonumenten in Nederland kent bijna 62000 monumenten. Bij iets meer dan de helft daarvan gaat het om een woonhuis. In elke stad kom je dus Rijksmonumenten tegen. Dat kan variëren van een of twee tot ettelijke tientallen. Met als uitschieters de steden Amsterdam en Utrecht waar er 6200 of meer te vinden zijn.
Gemeentelijke monumentenlijst
Ook gemeentes leggen een lijst aan van bijzondere gebouwen of objecten die van cultuur historisch belang zijn. Dan gaat het om de gemeentelijke monumentenlijst. De normen om op die lijst te komen liggen iets lager dan voor een Rijksmonument. In alle gevallen moet de monumentenstatus aangevraagd worden. Gebouwen die daaraan voldoen mogen niet zonder vergunning aangepast worden bij verbouwingen.
Schildje op de gevel
Een monument is te herkennen aan een schildje op de gevel waarop staat dat het om een rijks of gemeentemonument gaat. Monumenten komen in aanmerking voor allerlei financiële tegemoetkomingen.